Een helder geluid

Je kan boos en redelijk tegelijk zijn. Je kan verontwaardigd zijn én waardig spreken. Je kan onderbouwd een scherpe stelling innemen zonder persoonlijk te worden. Lelijke meningen zijn gemakkelijk te vinden, maar daar ben ik in deze tijden niet naar op zoek. Wat ik wel zoek zijn verstandige mensen die met kennis van zaken hun soms emotionele opvattingen in rust en redelijkheid met ons delen. Zij bewijzen dat het niet nodig is om onaardig of onfatsoenlijk te zijn terwijl je je boosheid uit.

Een geweldig voorbeeld vind ik Berber van der Woude. Zij werkte voorheen als diplomaat in Palestina, maar kon het werk dat ze daar namens de Nederlandse regering deed niet langer rijmen met haar morele opvattingen. Ze stopte. Nu deelt ze als ‘factivist’ haar zorgen en analyses met ons. Ze spreekt zich uit over het lot van de Palestijnen en over de gedragingen van onze Staat, omdat ze dat nodig vindt. Er staat veel op het spel. Ze formuleert stevig, onderbouwd én redelijk, daardoor verrijkt ze mijn kijk op de wereld.

Op 17 juli 2024 sprak ze op NPO Radio1 bij (de ook geweldige) Natasja Gibbs over loyaliteit en tegenspraak van ambtenaren. Je kan haar volgen op LinkedIn.  

Wat zou Pippi doen?

Het is verfrissend als een jong mens zich niet laat beknotten door knellende geboden, regels, normen en codes. Sinds 1945 durft Pippi dingen. Ze liet zich niet onderschatten door grote mensen. Pippilotta Victualia Rolgordijna Kruizemunta Efraïmsdochter Langkous is daarom een inspiratie voor velen. Talloze mensen zeggen haar na: ‘Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan’.

Pippi heeft school gemaakt. Volwassenen doen haar inmiddels massaal na. Het is helemaal geen uitzondering meer dat grote mensen iets gaan doen waarvan ze niet weten of ze het kunnen. Het is gewoon geworden om zomaar ergens aan te beginnen, zeker in de politiek. Ervaring niet vereist. Premier worden? Ja, lijkt me lachen. Lang leve het amateurisme!

Zomaar ergens aan beginnen, is niet meer tegendraads. Mensen overschatten zichzelf en doen maar wat. Zo misbruiken ze de uitspraak die aan Pippi wordt toegeschreven.

Wat zou Pippi nu doen? Ik denk dat mevrouw Langkous een vak zou leren. Ze zou ervaring opdoen om haar vakmanschap te ontwikkelen zodat ze op een verantwoorde manier redelijke, duurzame politiek kon bedrijven. Heel tegendraads.

P.S. De aangehaalde uitspraak wordt onterecht aan Pippi Langkous en Astrid Lindgren toegeschreven, dat is ook een vorm van misbruik.

Onaantastbaar

Column

Het is moeilijk niet cynisch te worden over de politieke toestand in de wereld. Dat vele leiders niet voldoen aan de behoeften van velen om moreel leiderschap te tonen is één van de ingrediënten voor lonkend cynisme. Het andere ingrediënt is dat er systemen bestaan die deze leiders voortbrengen en die de dood veroorzaken van politieke tegenstanders.

Om cynisme te voorkomen, probeer ik iets zinnigs te zeggen over Aleksej Navalny.

Foto: Jevgeni Feldman

‘We gaan het halen,’ schreef hij aan een journalist over de hervorming naar een Russische democratie. Op die missie richtte hij zijn leven in. Ik vermoed dat hij wist dat hij daar een ernstige prijs voor zou betalen. Vanuit mijn warme werkkamer in het veilige Nederland waar ik niet bang hoef te zijn, kan ik me daar moeilijk in verplaatsen. Wel maakt het een enorme indruk op mij.

Wat me raakt is dat hij ondanks alle onderdrukking vrij leek te zijn. Vrij van geest. Geen vrijheidsberoving, marteling en lijden heeft hem ervan afgebracht te zeggen wat hij moest zeggen. Hij was onaantastbaar. Hij bleef vrij (kan ik dat zeggen? Ik wil het graag zeggen). Zijn tegenstanders hebben hem niet kunnen pakken. Zelfs met het nemen van zijn leven niet.